Van waarneming naar fictie
Op een fotoblog kwam ik een een advies tegen van een fotograaf om eens heel lang naar één foto te kijken. Altijd een goed advies, omdat een foto bij veel mensen de indruk wekt een stukje werkelijkheid uit het verleden te representeren. Niks bijzonders, zo zag de wereld er daar, op dat moment uit door de ogen van de fotograaf, toch? Over de vorige zin kun je bibliotheken volschrijven en dat gebeurt ook. Hoe mensen naar foto’s kijken is moeilijk te beoordelen omdat dat sterk afhankelijk is van veel factoren zoals: man of vrouw, leeftijd, opleiding en ervaring, interesse, enzovoort. Ze zijn onverschillig zolang ze niet bedreigt worden, net als in het werkelijke leven. Men kijkt naar de foto zoals men de omgeving waarneemt of eigenlijk registreert alsof je ergens naar op weg bent. Ha ha, een lachende vrouw met een ijsje… en verder gaat de reis weer, of de volgende foto. Alleen serieus geinteresseerde kijkers, fotografen bijvoorbeeld, zullen de moeite nemen een foto langer dan drie seconden te bestuderen en zelfs dat nog met mate. Wat is een foto? Een foto is een object onttrokken aan de werkelijkheid. Het heeft niets meer te maken met heden of verleden en hoe we tijdens de evolutie geleerd hebben te reageren op de omgeving. Het is een nieuwe realiteit. Bij een foto hoef je niet te reageren alsof er een valse hond op je af komt rennen, ook al ziet hij er gevaarlijk uit . We zijn nog steeds niet gewend aan het feit dat een foto losgezongen is van de werkelijkheid. Het is een beeld geworden met eigen conventies en tekens, bijna een paralelle wereld. Op een portret kijken we zonder gêne in het gelaat van een persoon zoals we dat in werkelijkheid niet snel zouden doen. Er is communicatie met het beeld en niet met de persoon. Het is fictie. Op straat is er ruimtelijke communicatie met de omgeving. Daarin moeten we zien te overleven. Op een foto van een straatbeeld hebben de foto-elementen plotseling een onschuldige betekenis en kunnen we de details veilig analyseren.
Honderdzestig jaar kijken naar het mysterie van een foto staan nog niet in verhouding tot de, pakweg, milioenen jaren van menselijke waarnemingsevolutie en de noodzaak daarvan.
Geef een reactie