Boekeling. Het boek als vondeling
Bij de aanschaf van nieuwe boeken heb ik steeds vaker de gedachte de emotionele of culturele waarde te vergelijken met een bezoek aan een theater, bioscoop, of zelfs museum. Bij het betreden van het theater betaal je de toegangsprijs van twintig of veertig euro, ( bij popconcerten nog veel meer, maar dat is een ander verhaal) je consumeert het gebodene en je hoopt na een paar uur gelouterd de ambiance te verlaten. Je kan natuurlijk halverwege de voorstelling vertrekken, maar hoe dan ook ben je je geld kwijt. Je verwacht ook dat de culturele geestelijke injectie gevoelsmatig gelijke tred houdt met de financiële aderlating. De betreffende voorstelling zie je meestal maar een keer en niemand eist dat hij voor de betaalde toegangsprijs nogmaals gratis een voorstelling mag bijwonen.
Bij veel boeken, fictie of non-fictie, zie ik dat net zo. Hoe vaak komt het nu echt voor dat je een roman of zelfs een non fictieboek herleest. Uitgezonderd natuurlijk de favoriete romans, fotoboeken of kunstboeken. Bij non-fictie blader je er nog eens in, maar dat is het wel zo’n beetje. Tachtig procent is het niet waard om herlezen te worden simpelweg omdat er niet iedere week een meesterwerk geschreven wordt. Je kan natuurlijk naar een lokale bibliotheek gaan en alleen maar nobelprijs winnaars lenen, maar dat verveelt gek genoeg ook snel. Literaire topprestaties kun je maar in beperkte mate consumeren.
Nieuw uitgekomen boeken zijn ook een verkenning van de nieuwe culturele en sociale status quo. Daar wil je graag alleen maar kennis van nemen. Bovendien zijn die niet op korte termijn – of alleen in zeer beperkte mate – verkrijgbaar in bibliotheken. Zeker met de afbraak van publieke bibliotheken waar steeds vaker niet alleen boeken maar ook tijdschriften een ondergeschoven kindje dreigen te worden; geen geld. In beperkte mate komen veel boeken dan ook nog als een soort mosterd na de maaltijd voor uitleen beschikbaar.
Ondanks de relatief hoge aanschafprijs van boeken zie je ze tegenwoordig steeds vaker op (semi) openbare plekken liggen om meegenomen te worden. Een gewoonte die niet ontmoedigd moet worden. Ik doe daar zelf enthousiast aan mee. Toch heb ik wel wat vraagtekens.
Vanmorgen zag ik Anna Karenina van Tolstoj in de lift liggen. Daar heb ik mijn tanden lang geleden al ingezet – in het boek bedoel ik. Het exemplaar heb ik dan ook met een gerust geweten achtergelaten voor een volgende passant. Je weet trouwens niet of het appartementengebouw waar ik woon bevolkt is met hoogstaande literaire geesten, waar dit exemplaar in de lift blijk van gaf, of dat de eigenaar juist zo snel mogelijk af wilde van alles dat naar literatuur neigde. Het was een beduimeld exemplaar dus het gaf mij wel enige hoop op het eerste. Maar de paradoxale gedachte begon bij mij post te vatten dat de voormalige eigenaar het boek weggaf om zijn boekenbezit te digitaliseren maar daarmee ook een omkeerbaar proces in gang zette en daardoor de verkoop van ebooks afremt. Een in het oog springend voordeel van fysieke boeken is wel dat je die achteloos kan laten slingeren of ter boekeling leggen. Een ebook kun je weliswaar kopiëren maar leg je niet op de trap of lift met een ‘doe wel en zie niet om’ houding. 1 – 0 voor het fysieke boek en an passant schep je ook meer ruimte voor een serendipity-gevoel bij een potentiële vinder. De vorige eigenaar kan echter ook een goede reden hebben gehad om de overige bewoners op subtiele wijze aan te sporen hun literaire niveau bij te spijkeren. Er stond geen naam in en ik heb het niet kunnen verifiëren.
Ik weet dat er mensen zijn die overtollige boeken meenemen naar de bibliotheek en ze daar ‘onopgemerkt’ achterlaten. De lage tweedehandsprijs van boeken zal daar ongetwijfeld schuldig aan zijn maar het is wel een mooi gebaar en het kan de financiële nood van de meeste bibliotheken enigszins verlichten als dit goed wordt opgepakt. Veel boeken krijgen langzamerhand de status van een veredeld tijdschrift. je leest het en als je het uithebt geef je het weg of leg je het in de lift.
Het schept wel een zekere verplichting bij het aantreffen van een boekeling om het na uitlezen weer op een goed zichtbare plek ‘terug te geven’ aan de samenleving. Een prachtig gebaar.
Een nieuw woord?
Boekeling: Een boek dat bewust op een openbare plek wordt achtergelaten om gevonden te worden. Heeft verwantschap met ‘Vondeling’.
Geef een reactie